Gruwelijk geweld heeft in deze Stille Week voor Pasen het leven van onschuldige burgers gebroken. Het hart van Brussel is verwond. Europa is in het hart getroffen. En daarmee is ook ons hart geraakt.
Vandaag voelen we ons verbonden met het verdriet van België. Tranen in Brussel vloeien samen met tranen in Parijs, Damascus, Bagdad, Istanbul en al die andere steden die door terreur zijn getroffen. Wij zijn, zoals de Belgische premier afgewogen formuleerde, wij zijn samen aangevallen door hen die er voor hebben gekozen onze vijand te zijn.
De aanslagen in Brussel confronteren ons met de kwetsbaarheid van onze samenleving. Met de kwetsbaarheid van ons eigen leven. We weten dat geweld niet valt uit te bannen, al zullen wij aan die gedachte nooit gewend raken. Wel kunnen wij elkaar vasthouden en samen vastberaden zijn. Alleen dan zal de weerbaarheid van onze samenleving sterker zijn dan hun laffe geweld.
Mensen zijn niet alleen bang voor nieuw geweld. Zij vrezen ook wat daarop volgt.
Polariserende reacties vervreemden mensen van elkaar en moedigen radicalisering aan. Daarom moeten we gemakzuchtige en generaliserende beschuldigingen aan het adres van moslims vermijden en veroordelen. Twee kerkleiders in Nederland, Bisschop Gerard de Korte (RKK) en Karin van den Broeke (PKN), vroegen mij jullie vandaag op te roepen “om ons niet te laten meeslepen door angst of boosheid. Christenen, joden, moslims en alle andere mensen van goede wil moeten elkaar niet loslaten maar solidair zijn. Juist nu.”
Politieke leiders dragen deze dagen een zware verantwoordelijkheid. Zij moeten de dreiging van terroristisch geweld serieus nemen. Maar zij moeten ook de vrijheid en democratie versterken. Wij vragen politieke leiders niet te vergeten dat het extremisme teert op de extreme reacties die het oproept. Waar het nu vooral op aankomt is verbindend leiderschap en betrokken burgers.
Als vredesbeweging kunnen wij de aanslagen in Brussel niet los zien van de oorlog in Syrië. Terreur is een wraakmachine die (ook) wordt gevoed door oorlog en onrecht in het Midden Oosten. Brussel is een krachtige aansporing om een einde te maken aan de alles vernietigende oorlog in Syrië.
Christenen gedenken vandaag op Goede Vrijdag de kruisiging. Daarmee zien we onder ogen hoe vernietigend wij als mensen te werk kunnen gaan. En toch kunnen we met Pasen vieren dat het laatste woord niet aan het kwaad is. Die hoop is sterker dan het geweld.
Nu zijn onze gedachten bij al die mensen die angstig wachten op de bevestiging van wat zij vrezen. Bij de mensen die nog vechten voor hun leven. Bij hen die onherstelbaar verwond zijn. Het verdriet van België maakt ons stil. Maar ook vastberaden en solidair.
Jan Gruiters is algemeen directeur van Vredesorganisatie PAX