De rozen gaan in Rabat als eersten open. Een beetje aarzelend en onwennig staan ze dicht tegen elkaar, alsof zenog niet tot volle bloei willen komen. Ze zijn er klaar voor. De rest zoals de Olielampen, Trekkers, Enveloppen, Dolfijnen, Korenaren en Duiven laat zich nog niet zien in deze laatste week van september.
Ruim een jaar geleden duurde het enige tijd voordat ik de tekens doorzag. Nabij scholen in Rabat werd een groot langwerpig wit vlak aangebracht waarop zwarte rechthoeken met cijfers stonden. En omdat de scholen net zouden openen, was mijn eerste gedachte: dit heeft met de klassenindeling te maken. Niet lang daarna verschenen de symbolen van Duiven, Trekkers, Olielampen en Dolfijnen in de zwart omlijnde vakken met cijfers. Maar omdat we op meer publieke plekken dit fenomeen tegenkwamen, viel mijn theorie van de klassenindeling direct in duigen. Langzaam begon het te dagen dat dit de voorbodes waren van de Marokkaanse gemeenteraadsverkiezingen.
Politieke partijen hebben hier herkenbare symbolen. Dat heeft alles te maken met de ongeletterdheid in het land. ‘Stem op de Duiven’ is makkelijker te onthouden en op het stembiljet terug te vinden dan de naam van een kandidaat op het stembiljet.
Inmiddels weet ik dat de parlementsverkiezingen in Marokko plaatsvinden op vrijdag 7 oktober. Ik ben scherper in het signaleren van de eerste tekenen ervan. Vanaf 24 september gingen de campagnes van start. De Rozen zijn dus de eersten. En zoals gezegd: iedereen lijkt die eerste week zijn kruid droog te houden om in de tweede week het tempo dag na dag op te schroeven. Je ziet groepen jongeren gehuld in hesjes met het symbool van de partij die huis aan huis folders verspreiden. In de brievenbus, tussen de spijlen van ons hek, onder de ruitenwissers van de auto, over de heg, in de heg, en als de energie op is en de verveling toeslaat flikkeren ze de complete papierproductie achteloos over de straat
Zo ligt bij mij de partijpropaganda in een veelvoud op tafel en zijn de straten in onze buurt een lappendeken van Olielampen, Trekkers, Boeken, Enveloppen, Weegschalen, Dolfijnen, Korenaren en Duiven. Heel af en toe doet een partij moeite om aan te bellen en het gesprek aan te gaan. Een jongen, vermoedelijk student, geeft mij namens de Enveloppen een folder. Hij zegt direct: “Ah u bent geen Marokkaan.” Met andere woorden: U bent niet de doelgroep.
Toch neemt hij de tijd om mij in het Frans iets over de partij uit te leggen. Deze partij heeft in elk geval mijn sympathie. En zoals het in onze ‘up-town’ wijk in Rabat er aan toegaat, zo verloopt het ook in de volkswijken van Salé, waar ik jongeren met folders door de stoffige straten zie rondsloffen. De TV, de radio en sociale media zijn inmiddels vast onderdeel van de campagnestrategie om nationaal het electoraat te bereiken.
Twee grote concurrenten, de PAM (de Trekkers) en de PJD (de Olielampen), hebben hun kampen opgeslagen aan de ingang van onze wijk. Oude krotten zijn omgebouwd tot commandocentra van de partijen en de PJD heeft zelfs een traditionele tent neergezet waarin groepen worden uitgenodigd.
Op zondag schalt er keiharde muziek en zie ik grote groepen vrouwen met kinderen de tent binnenlopen. Er staat nogal wat op het spel. De PJD, de gematigde Islam-en huidige regerings-partij van premier Benkirane heeft alles te verliezen. De PAM is uit op revanche.
Bij de laatste lokale verkiezingen heeft de PJD de macht in bijna alle grote steden van Marokko in handen gekregen. En bij de vorige parlementsverkiezingen behaalden ze 107 van de 395 zetels. Hoe ver gaan ze nu komen? Kleine en grote relletjes worden uitgevochten in de pers. Over en weer wordt beschuldigd. Ruim 15 miljoen mensen hebben zich geregistreerd als kiezer. Die registratie is noodzakelijk omdat vroeger nog weleens overledenen ‘hun stem’ uitbrachten.
Het opkomstpercentage is, ook hier, voor analisten een indicator voor het vertrouwen in de politiek. In 2007 bracht 37 % zijn stem uit: een laagterecord. En het is niet moeilijk om mensen te spreken die stellen dat politici er zitten voor zichzelf en niet voor hen. Of ze zeggen: wat verandert er dan na de verkiezingen voor mij?
Er heerst onvrede over de beloofde hervormingen van pensioenen, de gezondheidszorg, onderwijs en werkeloosheid. Deze weken zijn de straten in de buurt van het parlementsgebouw meermalen het decor van demonstraties door leraren, doctoren, onderwijzers, ambtenaren en jonge werkloze academici.
Ondertussen gaat het verkiezingscircus onverminderd door. De Olielampen, Trekkers, Duiven, Enveloppen, Weegschalen, Korenaren, Duiven Dolfijnen en Boeken hopen hun plek in het democratische huis van Marokko te bemachtigen. Om verandering te brengen.
Thijs Kolster woont met zijn gezin in Marokko en schrijft sinds 2015 een wekelijks blog onder de titel ‘Verhalen uit Marokko’. Vanaf april 2016 is hij vaste columnist voor De Moslimkrant. Thijs kijkt met zowel de blik van een buitenstaander en als ingezetene naar Marokko. Dat maakt zijn blik interessant. Op die manier laat hij ons op een luchtige manier kennis maken met Marokko. De blogs van Thijs zijn te lezen op www.verhalenuitmarokko.wordpress.com . Zomer 2015 verscheen zijn eerste bundel ‘Openstaander; verhalen uit Marokko’ (te koop op bol.