Onder de Nederlands-Turkstalige gemeenschappen is een groei van salafistische tendensen waarneembaar ook al wordt dit niet altijd als salafisme benoemd.
Deze groei lijkt zich te manifesteren in het ontstaan van nieuwe Turkse organisaties, het aantal websites met een salafistische oriëntatie en het aantal volgers van deze websites.
Een mogelijke verklaring hiervoor is dat dit een uitvloeisel is van de meer islamistische koers die de Diyanetmoskeeën varen. Dat schrijft de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) in het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN).
In het DTN staat dat het dreigingsniveau in Nederland op niveau vier op een schaal van vijf blijft staan. Dat betekent dat de kans op een aanslag in Nederland reëel is, maar dat er geen concrete aanwijzingen zijn dat er voorbereidingen worden getroffen om in Nederland een aanslag te plegen.
Het DTN geeft een globale analyse van de nationale en internationale terroristische dreiging tegen Nederland. Het rapport is gebaseerd op informatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en van de politie, open bronneninformatie, informatie van buitenlandse partners en analyses van ambassadepersoneel in het buitenland.
De Nederlandse taal
De Nederlandse en Nederlandstalige jihadistische beweging bestaat onder anderen uit personen die zijn uitgereisd, tegengehouden bij een uitreispoging, teruggekeerd, gedetineerd en uit vrienden en kennissen die hetzelfde jihadistische gedachtegoed aanhangen.
Nederland, staat online steeds meer op de radar, als potentieel doelwit van individuele ISIS-leden en sympathisanten. Wanneer terroristen in Syrië of Irak een aanslag in Nederland plannen, kunnen ze gebruik maken van de daar aanwezige Nederlandse jihadisten die in Nederland goed de weg weten en de taal spreken.
Zorgelijk is dat met name ISIS het netwerk van de in Syrië en Irak aanwezige buitenlandse jihadisten ten volle probeert te benutten. Propaganda van ISIS wordt vertaald in het Nederlands en verspreid onder aanhangers.
Onder de radar
De Nederlandse jihadistische beweging kenmerkt zich volgens de NCTV online en offline door een hoge mate van veiligheidsbewustzijn wat effect heeft op het zicht hebben op de beweging. In de afgelopen periode zijn enkele personen vrijgekomen na een veroordeling voor terroristische feiten en op korte termijn zullen er nog meer
personen (voorwaardelijk) in vrijheid worden gesteld.
Dit brengt mogelijk risico’s met zich mee omdat detentie een statusverhogende werking kan hebben binnen de achterban. Een aantal van de ex-gedetineerden hangt nog steeds het jihadistisch gedachtegoed aan en heeft in de gevangenis mogelijk toegang tot nieuwe netwerken (crimineel of jihadistisch) verkregen.
Het is al langer bekend dat vrouwen actief zijn in het jihadisme en ondersteunende (faciliterende) en rekruterende taken uitvoeren. In de zomer van juli 2017 heeft ISIS een officiële oproep geplaatst aan de vrouwelijke aanhangers/leden om nadrukkelijk deel te nemen aan de fysieke strijd.
De NCTV zegt dat de oproep mogelijk meer vrouwen over de geweldsdrempel heen kan helpen, omdat ze zich nu gelegitimeerd voelen om eventuele acties uit te voeren en sluit niet uit dat vrouwen in de toekomst worden ingezet voor het plegen van aanslagen in het Westen.
Radicalisering en polarisatie
De voorman van de Utrechtse stichting alFitrah, de Syrisch-Nederlandse salafist Suhayb Salam, onderhoudt moeizame verhoudingen met het (lokale) bestuur en kampte met financiële perikelen. Een ander boegbeeld van de Nederlandse politiek salafistische stroming is volgens de NCTV de Syrisch-Nederlandse Fawaz Jneid.
Volgens het NCTV zorgt Jneid in Den Haag sinds jaren voor gespannen verhoudingen, zowel in eigen kring als met de (lokale) autoriteiten. Zowel Salam als Fawaz hebben, buiten de eigen salafistische kringen, beperkt steun.
De boodschap dat beide heren voortdurend onrecht wordt aangedaan door de ‘onrechtvaardige’ buitenwereld, klinkt niet meer overtuigend. Wel wordt binnen salafistische kringen de juridische kwesties waar de voormannen mee kampen beschouwd als een ‘bevestiging’ van het eigen gelijk (‘de buitenwereld is ongelovig en vijandig’).
Financiering salafisme
Er bestaan al langer zorgen over financiering van islamitische instellingen in Nederland uit landen waar salafisme de staatsgodsdienst is. Afgelopen periode werd zichtbaar dat Koeweitse liefdadigheidsorganisaties in de periode van 2007 tot en met 2016 Nederlandse salafistische organisaties financieel hebben ondersteund zoals stichting alFitrah.
Het gevaar bij deze buitenlandse financieringen kan zijn dat organisaties vanuit bepaalde salafistisch leerstellingen kunnen (gaan) aanzetten tot onverdraagzaamheid tegen andersdenkenden waardoor spanningen tussen groepen in de samenleving en activiteiten die in strijd zijn met de Nederlandse democratie en de rechtsstaat zullen toenemen.
Het risico van witwassen, fraude of zelfs terrorismefinanciering is aanwezig, illustratief in dit kader is de verdenking van witwassen door alFitrah in Utrecht waarnaar de FIOD een onderzoek heeft lopen. Elementen uit het salafistische gedachtegoed blijven volgens de NCTV een voedingsbodem vormen voor en van radicalisering naar het jihadisme.
Extremismrechts
Geregeld vinden in Nederland vernielingen en bekladdingen plaats bij of van moskeeën en islamitische scholen. Ook zijn er voorbeelden van moskeeën die met dreigbrieven worden geïntimideerd, zoals de AsSoennah moskee in Den Haag.
De meest zichtbare manifestatie van extreemrechts wordt in Nederland bepaald door groepen als Pegida, Identitair Verzet en in toenemende mate Erkenbrand. Volgens de NCTV kenmerken beiden groeperingen zich door extreemrechts gedachtegoed, maar hanteren geen gewelddadige methodes om hun doelen te bereiken. Het ID-verzet kiest voor het ’tijdelijk bezetten’ van islamitische objecten, zoals de salafistische Cornelius Haga school en een moskee in aanbouw in Venlo.
De NCTV maakt zich zorgen over de toegenomen radicale koers van Pegida gedurende het laatste jaar. Dit komt tot uiting door de verbreding van de focus op het ageren tegen de islam, moslims en asielzoekers in zijn algemeenheid. Verder blijkt dat Pegida samenwerkt met rechts-extremistische organisaties uit het buitenland zoals HoGeSa (Hooligans gegen Salafismus) uit Duitsland.