Vandaag presenteert de burgemeester van Breda, Paul Depla, zijn analyse over de verkiezingsnederlaag van de PvdA. Na het recordverlies van 15 maart onderwierp Depla zijn partij aan een grondig onderzoek.
De Partij van de Arbeid leed bij de Tweede Kamerverkiezingen een verlies van 29 zetels – een niet eerder geëvenaard record in de naoorlogse parlementaire geschiedenis. Samen met De Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau voor de sociaal-democratie, gelieerd aan de Partij van de Arbeid. Is het advies “Op de Toekomst” met leden en experts van binnen en buiten de partij geschreven.
Hieronder staat een beknopte samenvatting van de analyse betreffende multiculturele samenleving:
De opdracht voor de PvdA is niet eenvoudig. We zullen met alle energie moeten werken aan een partij die herkenbaar en geloofwaardig is als brede progressieve volkspartij. De manier waarop we met elkaar wonen en leven in buurten geeft veel zorgen bij mensen. Veel mensen voelen zich onzeker over de veranderingen in hun buurt. Of zijn bang dat op enige tijd hun buurt zal gaan veranderen waardoor men niet meer zeker is dat men het vertrouwde leven kan blijven leven.
De PvdA lijkt het altijd lastig te vinden om hierop te handelen. “Hoezo zijn mensen in buurten bang over de toekomst van hun buurt? Er woont niet eens een allochtoon!” Daarmee het gevoel van onzekerheid met een klap van tafel vegend. Daarmee eigenlijk laten zien dat men niet aan hun kant staat. Niet voor niets is het opkomen voor het volk tegenwoordig een begrip dat niet meer met links wordt geassocieerd.
Maar met alleen de veroordeling van racisme en discriminatie zijn we er niet. Want daarmee nemen we de onzekerheid niet weg. Sterker: door die onzekerheid te negeren (of erger nog, te bagatelliseren) worden de mensen die zich onzeker voelen onbewust en onbedoeld in de armen van de xenofoben en racisten gedreven.
De PvdA heeft het hier niet gemakkelijk mee. Want die onzekerheid is mede ontstaan door de komst van de islam. Een geloof dat is opgekomen door de komst van grote groepen allochtonen die vanuit hun achtergestelde sociaaleconomische positie als vanzelf een thuis vonden bij linkse partijen als de PvdA. De PvdA lijkt het daardoor moeilijk te hebben om de onzekerheid die wordt veroorzaakt door de opkomst van de islam, te benoemen. Want die onzekerheid benoemen, lijkt bijna een veroordeling van de groepen die zich juist in een achterstandspositie bevinden. En die vanuit een emancipatiestreven terecht onze steun nodig hebben.
Hoe wil de PvdA met deze spanning omgaan? Wegkijken van de culturele problemen in Nederland is geen optie. De onzekerheid erkennen, zou een eerste stap zijn op weg naar een inspirerend sociaaldemocratisch antwoord op de maatschappelijke bestaansonzekerheid. Emancipatie betekent dus niet het nivelleren van rechten en vrijheden, maar ervoor zorgen dat rechten en vrijheden voor iedereen bereikbaar zijn.
Juist waar het gaat over de multiculturele samenleving is het gevoel ontstaan dat de terechte emancipatie van de migranten, leidt tot een aantasting van verworven rechten en vrijheden. Want gaat het erom de rechten en vrijheden van migranten te versterken? Of betekent de emancipatie van migranten vooral dat “onze” rechten en vrijheden worden aangetast? Moeten “we” een stap terug doen uit respect voor de waarden en normen die met de komst van migranten worden geïmporteerd?
Wellicht onbewust, en zeker onbedoeld, is dit het gevoel dat maatschappelijk steeds sterker wordt gevoeld. Een gevoel waardoor de discussies over symbolen van Nederlandse identiteit als Zwarte Piet en Zalige Kerstdagen zo snel groot worden.
We staan als sociaaldemocraten toch voor een open en tolerante samenleving. Natuurlijk. Maar toch. Stel het zou niet gaan over migranten, maar over grote groepen orthodoxchristenen uit bijvoorbeeld Staphorst of Urk. Zouden we het dan ook moeilijk vinden om ons standpunt te bepalen? Zouden we dan ook respect hebben voor de zondagsrust? Zouden we dan ook ineens grote waardering hebben voor hun culturele waarden? Zouden we dan ook de dominee opzoeken als PvdA om met hem te spreken over de manier waarop we de orthodoxe jongeren op het rechte pad zouden moeten houden?
Juist waar de opkomst van de islam – die later is gekomen dan de immigratie uit islamitische landen – zorgt voor grote onzekerheid over de manier waarop we in Nederland met elkaar leven, zou de PvdA pal moeten staan voor de waarden van de economische en culturele emancipatie gericht op het versterken van de autonomie van mensen.
In de discussie over de migratie en multiculturele samenleving voelt de PvdA zich ongemakkelijk. Omdat in het maatschappelijk debat een onmogelijke keuze wordt gepresenteerd. Laat zien dat jij naast hen staat in de strijd voor emancipatie en vrijheid. De PvdA moet naast mensen staan. Mensen die zich onzeker voelen. Niet door te suggereren dat de multiculturele samenleving kan worden teruggedraaid. Maar ook niet door te suggereren dat die ontwikkeling alleen maar zegeningen telt.
Laten we dat na, dan negeren we een van de belangrijkste vraagstukken van de huidige tijd.
