De islam is misschien wel het meest controversiële onderwerp van de afgelopen decennia. Bij mij, een niet-moslim, roept dit de vraag op: Hoe is het eigenlijk om moslim te zijn in Nederland? Om hierachter te komen ga ik maandelijks, voor de Moslimkrant, in gesprek met ‘de jongere generatie moslims’ in Nederland.
De Nederlands-Turkse Esma Kendir (21) studeert Bedrijfskunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Haar hele leven heeft ze in de Randstad gewoond, eerst Alkmaar daarna Amsterdam. In eerste instantie lijkt het misschien irrelevant waar je in Nederland woont, maar door gesprekken met andere moslims heeft Kendir gemerkt dat het toch invloed heeft op je positie in de maatschappij.
“Mensen die in een dorp zijn opgegroeid, kunnen erg buitengesloten worden door niet-moslims. Ik heb me echter altijd Nederlander gevoeld, alhoewel ik mij bewust ben dat niet iedereen mij zo zou zien. Maar ik voel me zeker niet het zwarte schaap in een groep witte schapen. Het helpt ook als je stevig in je schoenen staat, dan krijgen mensen vanzelf respect voor jou en je geloofsovertuiging.”
Alkmaar en Amsterdam zijn multiculturele steden, maar dat betekent niet dat het altijd makkelijk is geweest voor de studente Bedrijfskunde. Vanaf haar twaalfde heeft Esma namelijk besloten de islam/religie niet alleen in haar hart te dragen, maar ook uit te dragen naar de buitenwereld. Haar moeder wilde geen advies geven over het dragen van een hoofdbedekking, maar voor Esma voelde het als de juiste keuze. Zeker omdat ze net in de puberteit was en uiterlijk een steeds grotere rol begon te spelen.
“Nederland is een tolerant land, maar vooral op het begin heb ik reacties gehad. Zoals ‘Waarom doe je dat?’ en ‘Doe eens af’. Mensen hebben terrorist naar mij geroepen, terwijl ik geen vlieg kwaad zou doen. Tegelijkertijd zijn er dan genoeg mensen die het voor mij opnemen en laten weten dat zulke opmerkingen echt niet kunnen.”
Uit één ervaring blijkt wel dat er nog meer stereotypen over vrouwen met hoofdbedekking bestaan. Esma is namelijk gek op sporten, getuige het skateboard naast haar, voornamelijk op sporten die je met je voeten kunt doen. “Want ik heb twee linkerhanden.”
Dat het geen combinatie is die veel mensen verwachten blijkt wel uit één ervaring. “Ik was met een vriendin, ook met hoofdbedekking, aan het skaten en er fietste een vrouw achter ons. Bij het inhalen vroeg de vrouw of ze een foto van ons mocht maken, omdat ze het geweldig vond.”
Tussen twee werelden
Esma heeft het overgrote deel van haar leven doorgebracht op ‘witte scholen’, maar dit betekent niet dat haar band met niet-moslims altijd even makkelijk is geweest. “Als je kind bent is het heel erg simpel om vriendschappen te sluiten. Je hebt alleen een skateboard nodig en je bent er al als het ware. Op de middelbare school begin je de verschillen te merken. Klasgenoten gaan vrijdag en zaterdag uit, zuipen en feesten. Maandag en dinsdag gaan de gesprekken alleen daarover en hoeveel jongens ze hebben gezoend. Ik zit niet op zulke gesprekken te wachten, want ik kan niet meepraten over zulke dingen en wil meer diepgaande conversaties.”
Ze wil het eigenlijk niet accepteren, maar het is volgens haar een logisch gevolg dat moslims groepjes gaan vormen. “Met een niet-islamitische vriendin kan ik niet naar een lezing over de Islam gaan, maar ook bid ik vijf keer per dag samen met een studiegenoot. Hierdoor krijg je toch een speciale band die je niet hebt met niet-moslims. Meestal bidden we tijdens pauzes of tussen lessen door. In de VU kunnen we dat doen een speciale ruimte, maar anders doe ik het bijvoorbeeld op een lege gang of lokaal. Altijd let ik daarbij op dat ik niemand stoor.”
Een ruimte zoals op het VU heeft al meerdere malen voor ophef gezorgd in het nieuws. Volgens Esma is dit geen voorteken van de Islamisering zoals de PVV soms beweert. Zo is er bijvoorbeeld ook een spirituele ruimte, waar mensen kunnen mediteren, en een kerk. “Het is ook een kwestie van vraag en aanbod. Vergelijk het met een bedrijfskantine die wordt gebouwd zodat medewerkers ergens kunnen eten.”
Bruggen bouwen
Na de aanslag in Nieuw-Zeeland is er bij de studente Bedrijfskunde geen angst ontstaan om naar de moskee te gaan. Ze merkt zelfs dat er een verandering heeft plaatsgevonden bij niet-moslims. “Ik heb het gevoel dat de empathie is toegenomen. Niet meer alleen niet-moslims kunnen het slachtoffer worden van extremisme realiseren zij zich, maar ook wij lopen gevaar. Het is sowieso triest als een aanslag gebeurt, ongeacht op wie. En het is treurig dat er politiewagens bij een moskee of een synagoge moeten staan om de veiligheid van de gelovigen te garanderen die alleen willen bidden tot hun god. Toch ben ik positief over de toekomst.”
Ook bij de 21-jarige heeft een verandering plaatsgevonden. “Ik ben tot de realisatie gekomen dat ik mijn vrijdagavond ook met niet-islamitische vriendinnen kan spenderen. We kunnen namelijk ook andere leuke dingen doen samen in plaats van naar de bar gaan.”
Esma Kendir leeft volgens het motto van leven en laten leven. “Ik heb bijvoorbeeld een (niet-islamitische, red.) lesbische vriendin. Ze kwam overigens pas later tijdens onze vriendschap uit de kast, maar dat zou ook eerder geen verschil hebben gemaakt in onze vriendschap. In de Islam is homoseksualiteit dan wel verboden, maar ik wil mensen beoordelen op hun persoonlijkheid en hoef het niet eens te zijn met hun daden. Ik hoop dat mensen hetzelfde zullen doen bij mij.”
Esma Kendir is geboren en getogen in Nederland. De 21-jarige studente Bedrijfskunde is de jongste van vijf kinderen, drie broers en één zus. Haar ouders komen uit Turkije.