Vergaande nieuwe antiterrorisme-wetten brengen Europa in een gevaarlijke situatie van toenemende overheidscontrole en beperking van de vrijheid van burgers. Dit concludeert Amnesty International in een nieuw rapport.
In de nasleep van een serie schokkende aanslagen van Parijs tot Berlijn, haasten regeringen zich om wetten aan te nemen die het doel hebben om terrorisme tegen te gaan. Maar de nieuwe wetten tasten de rechten aan die ons beschermen.
In verschillende landen zijn maatregelen tegen terrorisme genomen die de rechtstaat uithollen, de uitvoerende macht vergaande macht geven, juridische controle uitkleden, de vrije meningsuiting beperken en burgers blootstellen aan ongecontroleerde surveillance door de regering.
De gevolgen hiervan zijn vooral voor buitenlanders en etnische en religieuze minderheden ingrijpend.
Volgens Amnesty kunnen nu mensen vervolgd worden voor zaken die slechts heel in de verte verband houden met strafbare gedragingen. Regeringen willen individuen die nog geen strafbare feiten hebben gepleegd, aan kunnen pakken omdat ze als mogelijk veiligheidsrisico worden gezien.
Daardoor werden mensen in hun bewegingsvrijheid en andere rechten beperkt: ze kregen een uitgaans- of reisverbod opgelegd of moesten een elektronische enkelband dragen zonder te zijn vervolgd of veroordeeld.
Ook Nederland dreigt de mensenrechten te schenden met twee nieuwe antiterrorisme-wetsvoorstellen. Daardoor komen de bewegingsvrijheid, de bescherming van de persoonlijke levenssfeer en het recht op een eerlijke procesgang in het gedrang. De wetsontwerpen, waarover op 31 januari 2017 wordt gestemd in de Eerste Kamer, bevatten vage criteria en bieden onvoldoende rechtsbescherming.
Discriminerende maatregelen hebben een onevenredige en diepgaande invloed op moslims, buitenlanders en mensen van wie wordt aangenomen dat zij moslim of buitenlander zijn. Bovendien worden discriminerende handelingen van overheidsdiensten onder de noemer van nationale veiligheid ook steeds vaker als acceptabel gezien.
Het voortbestaan van een natie, van de sociale cohesie, van het functioneren van democratische instanties, van respect voor mensenrechten en van de rechtsstaat wordt niet fundamenteel bedreigd door de geïsoleerde acties van gewelddadige en criminele individuen en groepen. Hoezeer deze de instanties ook willen verwoesten.
Die bedreiging is er alleen als regeringen en samenlevingen bereid zijn om hun eigen waarden op te geven bij het bestrijden van dat geweld. Het gevaar dreigt dat we samenlevingen creëren waarin vrijheid de uitzondering wordt en angst de regel is. Daarom roept Amnesty alle staten op zich te houden aan hun internationale verplichtingen op het gebied van mensenrechten.